Yn wreiddiol, roedd y dref gaerog ganoloesol boblogaidd hon, yn safle abaty Sistersaidd Aberconwy a sefydlwyd yn 1199 gan Lywelyn ab Iorwerth. Yn 1284, wedi iddo goncro Cymru, fe wnaeth Edward I, brenin Lloegr, sefydlu Castell Conwy a'i dref gaerog gysylltiedig a daeth yr abaty'n Eglwys y Santes Fair, gyda'r mynaich yn cael eu symud i safle newydd ym Maenan yn Nyffryn Conwy. Bum canrif yn ddiweddarach, ymwelodd y tywysog Almaenig Herman von Puckler-Muskau a'r eglwys a chafodd gryn ddifyrrwch wrth weld yr arysgrif ar garreg fedd Nicholas Hookes, a nodai ei fod yn unfed plentyn a deugain ei dad a bod ganddo ef ei hun saith ar hugain o blant. Yn ystod teyrnasiad Edward I ymsefydlodd masnachwyr a chrefftwyr Seisnig yn y dref, y rhan fwyaf ohonynt o siroedd Caer a Chaerhirfryn.
Ty Aberconwy, sy'n dyddio o'r bymthegfed ganrif, yw'r unig enghraifft sydd ar ol bellach o d? masnachwr a adeiladwyd o fewn muriau'r dref. Yn 1401 llwyddodd dau gefnder i Owain Glynd'r i gipio'r dref a'r castell a'u dal am bedwar mis dan warchae. Yn ystod y cyfnod hwn fe wnaethant lwyddo i ddinistrio'r pontydd a'r gatiau ar hyd muriau'r dref.
Yn ystod y cyfnod Tuduraidd, ymsefydlodd mwy o deuluoedd Cymreig o fewn muriau'r dref. Yn eu plith roedd y masnachwr cyfoethog Robert Wynn a'i deulu. Yn ystod tri chyfnod adeiladu, rhwng 1576 a 1585, fe adeiladodd ei d? tref ysblennydd, Plas Mawr. Er y rhoddwyd y gorau i'w ddefnyddio fel t? teulu erbyn diwedd yr ail ganrif ar bymtheg, cadwyd yr adeilad yn gyfan i bob pwrpas. Am gyfnod is-osodwyd Plas Mawr yn nifer o fflatiau, bu hefyd yn ysgol i ferched ac, erbyn y 1880au, roedd yn gartref i'r Academi Gelf Frenhinol. Pan ymwelodd yr anturiaethwraig a'r awdur llyfrau taith, Sophie Dohner, o Hamburg, a'r ystafelloedd arddangos, roedd yn hael ei chanmoliaeth i ansawdd celf Gymreig fodern, yn ogystal ag i'r adeilad hynod hwn a'i hanes maith.
Cofnod wedi ei ddiweddaru fel rhan o'r prosiect 'Taith i'r Gorffennol: Cymru mewn teithlyfrau o Ffrainc a'r Almaen' a gyllidir gan yr AHRC.
R. Singer (Prifysgol Bangor) a S. Fielding (CBHC), 2017.
Adnoddau
LawrlwythoMathFfynhonnellDisgrifiadapplication/pdfGAT - Gwynedd Archaeological Trust ReportsGwynedd Archaeological Trust Report relating to ASIDOHL Archaeological Assessment at Pinewood Housing, Conwy. Project No: G2170. Report No: 919.application/pdfCAP - Cambrian Archaeological Projects ArchiveDigital report entitled Archaeological Watching Brief Conwy Estuary Strategic Route Development produced by Roddy Mattison, Cambrian Archaeological Projects Ltd., Aug 2006. CAP report no 456, Project No 601application/pdfCAP - Cambrian Archaeological Projects ArchiveDigital report entitled Conwy Estuary Strategic Route Development archaeological desk-based assessment produced by Phil Evans, Cambrian Archaeological Projects Ltd., Dec 2004. CAP report no 346, Project No 601application/pdfCAP - Cambrian Archaeological Projects ArchiveRevised report entitled Archaeological Watching Brief Conwy Estuary Strategic Route Development produced by Roddy Mattison, Cambrian Archaeological Projects Ltd., Nov 2007. CAP report no 456, Project No 601application/pdfGAT - Gwynedd Archaeological Trust ReportsGwynedd Archaeological Trust Report relating to ASIDOHL Assessment at Pinewood, Conwy. Project No: G2170. Report No: 925.application/pdfGeneral Digital Donations CollectionDigital report entitled: 'The History of Education in Conwy Town' Researched and written by Ray Castle, Gill. Jones and Ann Morgan with advice from Robert Barnsdale, 2014application/vnd.ms-excelGATP - Gwynedd Archaeological Trust Projects ArchiveExcel document recording details of archive deposition relating to the digital photographs from archaeological watching brief report, project no. G2527, 'Benarth Retaining Wall Conwy,' conducted by Gwynedd Archaeological Trust. Form compiled 23/08/2017.application/vnd.ms-excelGATP - Gwynedd Archaeological Trust Projects ArchiveExcel document recording details of archive deposition relating to the digital photograph metadata from archaeological watching brief, project no. G2527, 'Benarth Retaining Wall Conwy,' conducted by Gwynedd Archaeological Trust. Form compiled 23/08/2017.application/vnd.ms-excelGATP - Gwynedd Archaeological Trust Projects ArchiveExcel document recording details of archive deposition relating to the final archaeological watching brief text, project no. G2527, 'Benarth Retaining Wall Conwy,' conducted by Gwynedd Archaeological Trust. Form compiled on 23rd August 2017.application/vnd.ms-excelGATP - Gwynedd Archaeological Trust Projects ArchiveExcel document recording details of archive deposition relating to archaeological watching brief, project no. G2527, 'Benarth Retaining Wall Conwy,' conducted by Gwynedd Archaeological Trust.application/pdfGATP - Gwynedd Archaeological Trust Projects ArchiveGwynedd Archaeological Trust report entitled 'Benarth Road retaining wall, Conwy: Archaeological Watching Brief,' prepared for Conwy County Borough Council, November 2017. Project no. G2527; Report no. 1402.application/vnd.ms-excelGATP - Gwynedd Archaeological Trust Projects ArchiveExcel document recording details of archive deposition relating to the full archaeological watching brief report with appendices, project no. G2527, 'Benarth Retaining Wall Conwy,' conducted by Gwynedd Archaeological Trust. Form compiled 23/08/2017.application/pdfETW - European Travellers to Wales ProjectDescription of a visit to Conwy by Albert Huet from 'Un tour au pays de Galles' (c. 1860). Text available in Welsh, English, French and German. Produced through the European Travellers to Wales project.
